Tuesday, September 15, 2015
Monday, September 14, 2015
Në shekullin VI para e.s., ky qytet ka qenë gjithmonë qendra e kultit të Afërditës, e quajtur më vonë Diana nga romanet. Flitet për perëndeshën e natyrës dhe kafshëve të egra dhe paraqitet e shoqëruar nga një sorkadhe dhe e armatosur me hark dhe shigjeta. Nga antikiteti ekziston një tempull i dedikuar perëndeshës. Por në shekullin VII para e.s., qyteti pësoi një sulm nga cimerët. Edhe pse qyteti rezistoi, tempulli u dogj dhe u shkatërrua. Gjithçka ishte në duart e mbretit të Lidias, Kreso. Po, është i njëjti që ka shpikur disqet e çuditshme prej metali të quajtura "kreseidas". Asnjë nuk e di se ku do ndalojnë këto shpikje moderne... por Kreso ishte një mbrojtës i shenjtëve dhe artistëve dhe ai propozoi të ngrihej një tempull i ri i Artemisës, më i mirë se i pari. Për këtë u bë një thirrje publike ku u kërkohej të gjithë qytetarëve që të dhuronin para për tempullin e ri. Më në fund tempulli u ngrit.
Llogariste 127 kolona të mrekullueshme nga 20 m lartësi, diçka e jashtëzakonshme për kohën, gjithashtu përmbante dhe skulptura të Eskopes. Ky tempull shkëlqeu qytetin e Efesit gjatë dy shekujve. Pa dyshim vjen tragjedia : në vitin 356 para e.s., bariu Erostrato e shkatërroi tempullin duke e ndezur thjesht për famë. Pa dyshim që ky pionier i famës e arriti atë që kërkonte, provë është që ende i kujtohet emri edhe sot. Por në atë kohë arriti diçka më shumë se fama : duke u treguar të gjithë njerëzve që për çudi Escopa ka një Erostrato dhe që mrekullitë e ndërtuara nga njerëzit duhet të jenë të mbrojtura nga vetë njerëzit. Kjo histori ka një epilog : kur rreth 20 vjet më vonë, Aleksandri i Madh pushtoi qytetin e Efesit, dëgjoi historinë e tempullit dhe zbuloi që tempulli ishte shkatërruar në të njëjtën ditë që kishte lindur ai. Kjo koincidencë e bëri që ta rindërtonte tempullin gjatë kohës që ishte në Efes, duke u përpjekur të krijonte një qeveri demokratike. Edhe pse mbaroi, tempulli (bëhet e treta herë me këtë rindërtim) nuk e rimori kurrë të shkuarën e tij të shkëlqyer.
Sunday, September 13, 2015
Saturday, September 12, 2015
Friday, January 30, 2015
Stonehenge (ang. stounhenxh - gurë pezull, gurë të varur) është një ndërtim megalitik i Erës së neolitit dhe Erës së bronxit i cili gjendet pranë Amesberit, në krahinën angleze të Viltshajërit, rreth 13 km në veri të Salisberit. Përbëhet nga një grumbull gurësh pingulë të vendosur në formën e një rrethi gjigant. Është vendndodhja më e njohur parahistorike në botë. Arkeologët mendojnë që gurët pingul janë ngritur rreth viteve 2500 p.e.s dhe 2000 p.e.s megjithese stomi dhe brazda rrethpërshkuese, të cilat përbëjnë fazën më të hershme të përmendores, datojnë rreth viteve 3100 p.e.s. Vendndodhja dhe rrethinat bëjnë pjese ne listën e UNESCOs të Objekteve të Trashëgimisë Botërore që nga viti 1986, si edhe ndodhet nën mbrojtjen e Scheduled Ancient Monument. Askush nuk e di se kush dhe pse e ka ndërtuar Stounhenxhin. Mendohet të ketë qënë një lloj kalendari i kombeve të lashta. Në atë kohë feja dhe astronomia ishin shumë të përziera sëbashku. Disa mendojnë se Stounhenxhi ka fuqi magjike.
S’ka dyshim se Stonehenge është një monument shumë i rëndësishëm mendohet të jetë në planetin tonë prej më shumë se 5000 vjetësh. Gjatë shekujve është shqyrtuar, studiuar dhe nënshtruar ekzaminimeve me rreze X, të matura, dhe të vëzhguara në të gjitha mënyrat, por qëllimi i tij dhe funksionaliteti janë ende të panjohura. Duke pasur parasysh të gjitha studimet e bëra, atëherë mund të themi se është një nga misteret më të mëdha të botës.
Rreth vitit 3500 p.k, fiset gjysmë-nomade që popullonin Salisbury, filluan të ndërtojnë monumentin. Ndërtesa origjinale përbëhej nga një hendek rrethor me 56 vrima e cila formonte një unazë. Guri i parë i vënë në këtë vend ishte “thembra Stone” (guri bead) jashtë strukturës, në qendër të rrethit ndodhet guri i altarit. 200 vjet më vonë 80 blloqet e sulfatit të bakrit u transportuan në vend nga gërmimet në malet e Prescelly rreth 200 kilometra nga Stonehenge. Është supozuar se këto blloqe janë transportuar me barka përgjatë bregdetit të Uellsit dhe lumenjve lokalë, për tu zvarritur me rrugë tokësore deri në vendin ku ato do të vendoseshin për të formuar dy rrathë koncentrikë.
Në këtë pikë një pjesë e strukturës së vjetër u shpërbë dhe filloi faza përfundimtare e ndërtimit. Rreth 26 ton gurë ishin vënë në rreth në të gjithë strukturën qendrore, gurët janë ende atje dhe janë bërë një simbol i këtij monumenti. Mbetet një mister se si vepruan popujt primitive për të ndërtuar këta shkëmbinj të mëdhenj disa kilometra.
Gjatë shekullit të nëntëmbëdhjetë janë bërë strukturime nga inxhinierë, disa gurë janë vendosur në një pozicion të drejtë, jo në të njëjtën vend në të cilën ishin fillimisht. Ky fakt ka bërë që të bëhen kritika të shumta për punën e bërë nga rregulluesit, të cilët kanë komprometuar përgjithmonë tiparet origjinale të monumentit.
Struktura e tanishme
Aktualisht për shkak të antikitetit të monumentit dhe rinovimeve të bëra keq, mbetet shumë pak nga struktura origjinale. Kjo është një hartë dhe një përshkrim i elementëve më të rëndësishëm, gurin thembër dhe gurin altar.
Legjenda:
Misteri i Stonehenge
1. Guri i altarit
2. Tumë boshë
3. Tumë varrimi boshë
4. Guri i Sakrificës, 4.9 m i gjatë
5. Guri i këmbës
6. Dy nga katër gurët e Stacionit origjinal
7. Banka e brendshme
8. Hendek i thellë
9. Banka e jashtme
10. Rrugë, disa nga kanalet paralele dhe bankave që çojnë në lumin Avon rreth 3 km
11. Unaza me 30 vrima e quajtur Y
12. Unaza me 30 vrima e quajtur Z
13. Rrethi i 56-të i njohur si vrima Aubrey
14. Hyrja e vogël jugore
Pse u ndërtua?
Shumë e vështirë për të kuptuar arsyet që çuan njerëzit e lashtë të Anglisë për të ndërtuar një monument si Stonehenge. Tashmë ndërtuesit janë një mister, gjithashtu edhe arsyet që çuan ata për të krijuar Stonehenge. Ne vetëm mund të bëjnë supozime të bazuara në supozime dhe studime historike, nuk ka asnjë mënyrë për të ditur me siguri se si ata arritën të ndërtojnë atë dhe pse.
Shumë studiues kanë bërë supozime më shumë ose më pak bindëse, ai që është më popullorë i jep Stonehenge një funksion fetar. Vendi mund të ketë qenë një lloj terreni ku janë kryer ritet e flijimeve (janë gjetur eshtra e derrash). Ka shumë arsye që na bëjnë të mendojnë se kjo është e vërteta, por për fat të keq ngelet vetëm një teori që nuk mund të provohet.
Mitet dhe legjendat
Stonehenge ka qenë gjithmonë i lidhur me mitin e Mbretit Artur, thuhet se magjistari Merlin, i ka lëvizur gurjet nga Irlanda, ku u ndërtuan fillimisht gjigantët me gurë afrikanë. Flitet që Stonehenge është vendi i varrimit të njerëzve të famshëm si Konstantin III dhe Uther Pendragon.
Amytis, gruaja e Nabucodonosorit ishte një princeshë që kishte jetuar nëpër male dhe ky qytet e trishtonte. Ky trishtim e mërziste mbretin. Ai nuk mund t'ia lejonte vetes që të arrinte të fitonte beteja të bënte ndërtime madhështore dhe të mos arrinte të bënte të lumtur gruan e tij.
Princesha ndiente mungesën e maleve dhe kodrave e nuk mbetej gjë tjetër vetëm se t'i ndërtonte ato. Ai zgjodhi ndërtuesin më të madh Acaso. U zgjodhën gurë të mëdhenj, sepse tullat e zakonshme nuk do t'i qëndronin dot lagështirës.
Kështu filluan të ndërtohen terraca të shkallëzuara në të cilat depozitohej tokë e domosdoshme për t'u mbjellë pemë, lule, shkurre etj. Ndërtuan gjithashtu dhe një makinë që transportonte ujë nga një pus deri në kopshtet që t'i ujisnin. Në pak kohë, filluan të rriten dhe madje disa prej tyre kaluan dy herë muret e qytetit. Nabucodonosor arriti të krijonte një mal të mbuluar me gjelbërim. Mbi kopshtet ekziston gjithashtu një legjendë, që përcakton datën e ndërtimit, në fund të shekullit XI para Krishtit.
Sipas kësaj legjende, është mbretëresha Shammuramat, e quajtura Semiramida nga grekët, e cila ndërtoi kopshtet. Semiramida qeverisi mbretërinë asiriane si trashëgimtare e djalit të saj Adadnirari III, që nga vdekja e mbretit Shamsidad V dhe për më shumë kur ndërton kopshtet pushtoi Indinë dhe Egjiptin. Përfundon jetën e saj duke u vetvrarë nga dhimbja kur zbulon një komplot kundër saj nga i biri. Në vitin 539 para Krishtit persianët pushtuan Babiloninë dhe kjo provokoi rënien.
Popullsia filloi të pakësohej dhe kur Aleksandri i Madh viztoi qytetin (rreth 320 p.e.s) pjesa më madhe e Babilonisë ishte rrënuar. Shkatërrimi përfundimtar është në vitin 126-125 p.e.s. Datë në të cilën Satrapi Evemero pushton qytetin dhe e dogji. Që nga ajo kohë nuk ngelet gjë përveçse rrënojat në brigjet e Eufratit.
